Scandinavië

Denemarken

De eerste papierfabriek of papierwatermolen in het huidige Denemarken werd in 1576 opgericht. Het maken van papier volgde de klassieke Europese traditie van handgeschept met twee mannen aan een bak met textielpulp. Een van de mannen, de schepper, goot een mal van de stofmassa, waardoor er een nat vel papier ontstond. Die mal, die vorm werd overhandigd, geschoven naar een andere man, de koetser, die het vel papier op een vilt 'gauskeerde', drukte. Niets nieuws, zo werd het op de Veluwe ook gedaan. Alleen, in Nederland was het een koetser en in Denemarken was het een GAUSKER. In Denemarken, in Silkeborg, stond de Silkeborg Paper Mill bekend om zijn fijne papierkwaliteiten. De fabriek werd in 1844 gesticht door Michael Drewsen en in januari 1845 kwam het eerste vel papier uit de schepvorm. Die papiermolen lag aan de rivier Gudenå of Godsrivier.

Deze Michael Drewsen was assistent van zijn vader bij het opbouwen van de Strandmøllen in Mølleåen in Noord-Seeland ofwel Sjaelland. De familie Drewsen had nóg 3 papiermolens langs de Mølleån. Die rivier de Mølleån stroomde onder de Strandmøllen in de Sont. De Strand-møllen en de andere papiermolens in dit deel van Denemarken hadden geen grote papierproduc-tie. Bij voorbeeld; in 1810 had de Strandmøllen nog 2 kuipen en in 1829 6 kuipjes. De andere papiermolens of, zoals ze hier zeggen papierfabrieken ( papirfabrikken), die van Ørholm en de Nymølle 8 kuipen. In die van Ørholm werd van 1793 tot 1921 papier gemaakt door op een Nederlandse methode lompen om te zetten in nieuw papier.

De rode papierfabriek brandde in 1944 geheel af. 

Over de papierwatermolen van Lachendorf in het Duitse deel Nedersaksen komt nog een omschrijving in het hoofdstuk over Duitsland en Oostenrijk. 

Hieronder is een mooi schilderij te zien van de Deense landschapsschilder Carsten Henrichsen. Het stelt de Strandmøllen in vroeger tijden voor. Rien à redire, c'est parfait !

Strandmøllen was de laatse molen in een reeks van 9 watermolens langs de rivier de Mølleån, voordat ze in de Sont verdwijnt. Vanaf het jaar 1600 ( ongeveer ) was hier een papiermolen, en deze werd daarna eeuwenlang gerund door de familie Drewsen, oorspronkelijk een Duitse familie. Er wordt gezegd, dat koningin Charlotte Amalia, echtgenote van koning Christiaan V van Denemarken en Zweden, ooit de Duitse papierfabrikant Johan Drewsen van de papierwatermolen van Lachendorf overhaalde om in Strandmøllen, noordelijk van Kopenhagen, een papiermolen op te richten.  

 Hierboven staat het stadswapen van Lachendorf, waar Drewsen ooit begon, lang geleden.

Deze ondernemende adellijke dame, hierboven afgebeeld, had ook een papiermolen in Hjort-holm; deze was in midden 17e  eeuw een kopermolen maar eind 17e eeuw, toen het inmiddels een papiermolen was geworden, werd de papierproductie verplaatst naar de molen van Strand-møllen, daar waar de rivier de Mølleå in de Sont, de zeestraat, uitkomt.  Hieronder zie je een ets van Emil Krause ( 1871-1945) van di8e Strandmøllen.

Hierboven zie je een ets van Emil Krause ( 1871-1945) van de Strandmøllen.

Bij Bøtten was het fijnste handgeschept papier een levend en tastbaar bewijs van het hoge niveau van het papier.

Er werden ook bankbiljetten gemaakt, maar in 1958 stopte men met het maken van papier daarvoor. Hierboven staat die fabriek. In 1668 nam koning Frederik III deze molen over en noemde het toen Frederiksdal. Deze molen was in midden 17e  eeuw een kopermolen maar op eind 17e eeuw, toen het inmiddels een papiermolen was geworden, werd de papierproductie verplaatst naar de molen van Strandmøllen, daar waar de rivier de Mølleå in de Sont, de zeestraat, uitkomt. 

In het Deens heet een watermolen " Vandmølle "

In die taal is een meester-papiermaker " Papirmagermester "

Een gezel in de papiermolen heet daar " Papirmagersvend "

In de stad Køge was ook nog een papiermolen, hier papierfabriek, genaamd Papirfabrikken Valdemarshåb. Hieronder staat Valdemarshåb. In Roskilde was er ook de Maglekilde-molen, voor het eerst genoemd in 1258. Toen was het nog geen papiermolen. In 1731 brandde deze molen af en op dezelfde plaats kwam in 1737 een papierfabriek met "Papirmagerne og Mundus familiën". De Maglekilde is op zich een natuurlijke bron, die ooit 90.000 liter water opbracht; later werd dat maar 15000 liter. De groeve in de buurt, waar vroeger het gesteente travertijn werd gedolven, is nu een molenvijver, een wijer, waardoor de molen werd aagedreven.    In Roskilde was er ook de Maglekilde-molen, voor het eerst genoemd in 1258. Toen was het nog geen papiermolen. In 1731 brandde deze molen af en op dezelfde plaats kwam in 1737 een papierfabriek met "Papirmagerne og Mundus familiën". De Maglekilde is op zich een natuurlijke bron, die ooit 90.000 liter water opbracht; later werd dat maar 15000 liter. De groeve in de buurt, waar vroeger het gesteente travertijn werd gedolven, is nu een molenvijver, een wijer, waardoor de molen werd aagedreven. 

Hier was Conrad Engelbrecht Mundus 'Mester på papirmøllen ' ( står nu naevnte som ).

In Roskilde was er ook de Maglekilde-molen, voor het eerst genoemd in 1258. Toen was het nog geen papiermolen. In 1731 brandde deze molen af en op dezelfde plaats kwam in 1737 een papierfabriek met "Papirmagerne og Mundus familiën". De Maglekilde is op zich een natuurlijke bron, die ooit 90.000 liter water opbracht; later werd dat maar 15000 liter. De groeve in de buurt, waar vroeger het gesteente travertijn werd gedolven, is nu een molenvijver, een wijer, waardoor de molen werd aagedreven.