Engeland

Wéér eerder was ene John Tate actief als, zegt men, de eerste Engelse papiermaker, actief in de tweede helft van de 15e eeuw. Hij verwierf een al lang bestaande watermolen, 'SELE  Mill', gelegen aan de rivier de Beane, een krijtstroom die op enig moment samenvloeit met de Lea. Hieronder staat een schilderij van Sisley, van een watermolen en een brug.

Een watermolen op déze plaats in Hertford werd al genoemd in het Domesday Book van 1086, met een toenmalige waarde van 2 Shilling. ( 1 shilling is 12 pence en een 20-ste deel van een Engelse pond, £. De shilling is dus een historische munt, net als bij ons de schelling of snaphaan. Tate was ook zakenman in Londen en lid van de Mercers Company, met linksonder hun frivole 'wapen'.

Het schijnt, dat Sele Mill als papierwatermolen omstreeks 1500 uit productie ging. Tate en dus zijn molen hadden belangrijke klanten, papierafnemers in Londen, waaronder Wynkyn de Worde, hieronder afgebeeld met zijn merktekens.

Dit was een Duitse immigrant Wynkyn de Worde uit Wörth ( Elzas of Palts), een drukker en uitgever, die ooit ook nog de drukkerij van de bekende William Caxton overnam.

Deze Caxton introduceerde in 1476 een drukpers en was de eerste Engelse verkoper van gedrukte boeken.  Hij produceerde een editie van Chaucer's 'The Canterbury Tales'. Die komen elders in deze website ook nog ter sprake. Typisch was in die tijd, dat Caxton alleen papier gebruikte dat uit de Lage Landen kwam, terwijl Wynkyn de Worde papier van Tate gebruikte. In Londen woonde nog een goede klant van Tate, namelijk koning Hendrik VII; hij bezocht zelfs Sele Mill in 1498. Deze brave Hendrik was de eerste koning van het Huis Tudor, opgericht in 1485 en afstammend van de Tuduriaid van Penmyndd ( Welsh).

Het is heel wel mogelijk, dat John Tate ten tijde van het koninklijk bezoek een Tudor-roos als watermerk gebruikte, als papieren geschenk aan de koning. Die zal wel blij zijn geweest met deze, dubbele, "schepping".  Snapt'um ?

In 1588 was er een hoogduitse ondernemer John Spilman ( of Spielman ), afkomstig uit het Duitse Lindau, die de eerste commerciële, succesvolle papiermolen in Engeland oprichtte aan de rivier de Darenth of Darent in Dartford, Kent.

Hij kreeg een z.g. kroonpacht voor twee molens in het landhuis van Bignores in Dartford. Hij repareerde en veranderde de molens voor £ 1500 Engelse ponden en financieerde ook de tewerkstelling van bekwame Duitse papiermakers, om wit papier van goede kwaliteit te scheppen, zeg maar scheppend creëren. Over een creatie gesproken. Één van de eerste werken op het goede papier van Spilman was een gedicht van Thomas Churchyard, opgedragen aan de beroemde Sir Walter Raleigh, een schrijver, een ontdekkingsreiziger en een spion ( en nog veul meer !). Het gedicht ging ook over papier en een molen in de buurt van Dartford. Hij was ook een lieveling van koningin Elisabeth I, de maagdelijke koningin van het Huis Tudor, met haar leus " Video et Taceo " ( Ik zie en zwijg ). Hieronder zit ze 'rein' te zijn. Da's fijn !

Uiteindelijk werd hij op uitdrukkelijk verzoek van de Spanjaarden in 1618 door koning Jacobus I onthoofd. Spilman zelf was ook nog juwelier voor de genoemde koningin. Hij verkreeg in 1589 een octrooi, dat hem een monopolie gaf op het kopen van materiaal voor het maken van wit papier, wat op enig moment nog werd verlengd tot 1594. Anderen konden al die tijd geen hoogwaardig wit papier maken. Spilman had de concurentie schaakmast gezet. In 1605 werd John Spilman door de hakkende Jacobus I in de adelstand verheven. Mede dank zij hem was Dartford de bakermat van de Britse papierindustrie, in de buurt van Powder Mill Lane.

In Dartford is nog een grote muurschildering te zien van de kunstenaar Gary Frederick Drostle. Als je goed kijkt, zie je een papierschepper en een langzeefmachine. Een waar eerbetoon aan het onmisbare PAPIER. De huidige Dartford Paper Mills werden gebouwd in 1862, toen de accijns op papier werd afgeschaft.

Dartford kent ook nog een paar goede zonen met 'goede papieren', te weten Sir Michael Philip Jagger en Keith Richards, beiden Rolling Stones. Hierboven Kerst 2023.

In Schotland ligt een papiermolen op de rivier de Don, nabij Aberdeen en wel de Stoneywood Mill, gebouwd in 1770 door James Moir.

Vanaf 1773 werd er papier gemaakt en in 1802 het eerste papier daar met watermerk. Heden ten dage maakt de Stoneywood Mill vooraanstaand papier zoals Conqueror, Curious Collection en  Keaykolour.

In het zuidoosten van Engeland, in de buurt van Canterbury in Kent, ligt de Chartham Mill, uit 1738.

In 1761 werd in Dover, op de rivier de Dour, de Buckland Mill gebouwd. Vroegste bewijs van deze molen was een zwart/wit-foto uit 1770 ( hieronder in het klein, onder de kleuren-afbeelding), met duidelijk een rad te zien. Prachtige plaat. In de Buckland Mill werd in 1638 al papier gemaakt. In 1746 erfde Thomas Horn de molen van de aartsbisschop van Canterbury. 

Ingram Horne was eigenaar en maakte er in 1777 nog met de hand geschept papier. In 1844 en in 1887 brandde de molen af.

Toentertijd lagen er op de Dour 6 papiermolens; alleen die van Buckland bleef over, tot 1887.

Een andere, mooie oude papierwatermolen was die van St. Cuthberts Mill, in Wells, Somerset. Deze molen uit 1736, gelegen op de rivier Axe, maakte handgemaakt papier onder de naam Lower Wookey Mill. Een tijdje, van 1862 tot 1899 heette hij Mendip Mill, naar de omliggende heuvels. In 1899 wordt het Somerset-watermerk voor het eerst gebruikt voor het papier.

De vroegste vermelding van Wookey Hill Mill werd gedaan in het Domesday Book uit 1086; het was toen nog een korenmolen. In 1610 was het een papiermolen en tot op heden wordt er handgemaakt en -geschept papier gemaakt van ruwe katoen en dat allemaal met de oude, originele Victoriaanse machines en werktuigen. 

Het molencomplex werd het Buckingham Palace of the papermills genoemd, vermoedelijk omdat het zo groot was. Het onderstaand schilderij, met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijk-heid De Collse Watermolen in Eindhoven, gelegen op de Kleine Dommel, is geschilderd op 'Qrt sheet Millford paper of St. Cuthberts Mill 140 Lb'. Dáár weer onder een Collse Watermolen van Eric Schutte. De één nog mooier dan de andere !

Op de rivier de Axe lagen nog meer papierwatermolens. Er lag de Bleadney Old Mill, die werd gekocht in 1679 en die sinds 1784 papiermolen werd.

Er lag ook nog de Dulcote West Mill, een papierwatermolen sinds 1686 én de Dulcote East Mill, die in 1748 tot papiermolen werd gemaakt door John Hawkins, dit alles met toestemming van de Earl of Warwick. Ik had het iets terug over het Domesday Book uit 1086, hieronder afgebeeld, samen met koning Willem 1.

Dat was in feite een manuscriptverslag van The Great Survey oftewel een Grote Enquête, die koning Willem I, ook De Veroveraar genoemd, liet houden in zijn land.

Hij liet in elke gouw, in elk huis, elke gemeenschap de bezittingen opschrijven om ze later contributie of belasting te laten betalen. Tijdens dat grote onderzoek kwam naar voren, dat er in Engeland zo'n 5600 molens lagen. Een eeuw eerder waren er slechts 100 molens geregistreerd. 

Als laatste wilde ik nog een paar schepvormen met watermerk laten zien, die vermoedelijk in de St. Cuthberts Mill werden gebruikt, voor allerlei klanten. Hieronder staan ze. Fraai toch, dat borduurwerk van koperdraad.

In 2024 ben ik van plan om naar Engeland, naar de Cotswolds, op vakantie te gaan. Dit gaat vermoedelijk in juni gebeuren, rond ons 50-jarig huwelijksfeest op 7 juni. Ik, we, zijn nog nooit in Engeland geweest dus dat is dubbel leuk. We verblijven in een hotel in Glouchester.

Ik weet uit mijn studie van papierwatermolens, dat er in de deze contreien de nodige moeten liggen of staan. Hierboven zie je de 'Frogmore Paper Mill' in Apsley, gelegen op een eilandje in de rivier de Gade; ook zie je een schilderij uit ca. 1890. Hieronder staat vermoedelijk de leerling-papiermaker Marchant Warrell, einde 18e eeuw.

https://frogmore-paper-mill.shorthandstories.com/into-the-light/index.html

Met bovenstaande link kom je in het leesgedeelte van Into the Light. Probeer maar.

Frogmore kwam al voor in de tijd van het Domesday Book uit 1086 ( zie hieronder ). 

In 1289 was het een volmolen ( zoiets als die vroeger in Waalre op de Dommel uit 1350 en in hetzelfde dorp de Loondermolen uit 703 ! zie hieronder) en in 1774 werd het een papierwatermolen.

In 1803 kreeg de molen zijn eerste papiermachine, gefinancieerd door Henry en Sealy Four-drinier en ontwikkeld door Brian Donkin; dat alles gebaseerd op een ontwerp van Nicolas-Louis Robert. Voorwaar geen kleine jongens.