Engeland

 John Tate was, zegt men, de eerste Engelse papiermaker, actief in de tweede helft van de 15e eeuw. Hij verwierf een al lang bestaande watermolen, 'SELE  Mill', gelegen aan de rivier de Beane, een krijtstroom die op enig moment samenvloeit met de Lea. Hieronder staat een schilderij van Sisley, van een watermolen en een brug.

Een watermolen op déze plaats in Hertford werd al genoemd in het Domesday Book van 1086, met een toenmalige waarde van 2 Shilling. ( 1 shilling is 12 pence en een 20-ste deel van een Engelse pond, £. De shilling is dus een historische munt, net als bij ons de schelling of snaphaan. Tate was ook zakenman in Londen en lid van de Mercers Company, met linksonder hun frivole 'wapen'.

Het schijnt, dat Sele Mill als papierwatermolen omstreeks 1500 uit productie ging. Tate en dus zijn molen hadden belangrijke klanten, papierafnemers in Londen, waaronder Wynkyn de Worde, hieronder afgebeeld met zijn merktekens.

Dit was een Duitse immigrant Wynkyn de Worde uit Wörth ( Elzas of Palts), een drukker en uitgever, die ooit ook nog de drukkerij van de bekende William Caxton overnam.

Deze Caxton introduceerde in 1476 een drukpers en was de eerste Engelse verkoper van gedrukte boeken.  Hij produceerde een editie van Chaucer's 'The Canterbury Tales'. Die komen elders in deze website ook nog ter sprake. Typisch was in die tijd, dat Caxton alleen papier gebruikte dat uit de Lage Landen kwam, terwijl Wynkyn de Worde papier van Tate gebruikte. In Londen woonde nog een goede klant van Tate, namelijk koning Hendrik VII; hij bezocht zelfs Sele Mill in 1498. Deze brave Hendrik was de eerste koning van het Huis Tudor, opgericht in 1485 en afstammend van de Tuduriaid van Penmyndd ( Welsh).

Het is heel wel mogelijk, dat John Tate ten tijde van het koninklijk bezoek een Tudor-roos als watermerk gebruikte, als papieren geschenk aan de koning. Die zal wel blij zijn geweest met deze, dubbele, "schepping".  Snapt'um ?

In 1588 was er een hoogduitse ondernemer John Spilman ( of Spielman ), afkomstig uit het Duitse Lindau, die de eerste commerciële, succesvolle papiermolen in Engeland oprichtte aan de rivier de Darenth of Darent in Dartford, Kent.

Hij kreeg een z.g. kroonpacht voor twee molens in het landhuis van Bignores in Dartford. Hij repareerde en veranderde de molens voor £ 1500 Engelse ponden en financieerde ook de tewerkstelling van bekwame Duitse papiermakers, om wit papier van goede kwaliteit te scheppen, zeg maar scheppend creëren. Over een creatie gesproken. Één van de eerste werken op het goede papier van Spilman was een gedicht van Thomas Churchyard, opgedragen aan de beroemde Sir Walter Raleigh, een schrijver, een ontdekkingsreiziger en een spion ( en nog veul meer !). Het gedicht ging ook over papier en een molen in de buurt van Dartford. Hij was ook een lieveling van koningin Elisabeth I, de maagdelijke koningin van het Huis Tudor, met haar leus " Video et Taceo " ( Ik zie en zwijg ). Hieronder zit ze 'rein' te zijn. Da's fijn !

Uiteindelijk werd hij op uitdrukkelijk verzoek van de Spanjaarden in 1618 door koning Jacobus I onthoofd. Spilman zelf was ook nog juwelier voor de genoemde koningin. Hij verkreeg in 1589 een octrooi, dat hem een monopolie gaf op het kopen van materiaal voor het maken van wit papier, wat op enig moment nog werd verlengd tot 1594. Anderen konden al die tijd geen hoogwaardig wit papier maken. Spilman had de concurentie schaakmast gezet. In 1605 werd John Spilman door de hakkende Jacobus I in de adelstand verheven. Mede dank zij hem was Dartford de bakermat van de Britse papierindustrie, in de buurt van Powder Mill Lane.

In Dartford is nog een grote muurschildering te zien van de kunstenaar Gary Frederick Drostle. Als je goed kijkt, zie je een papierschepper en een langzeefmachine. Een waar eerbetoon aan het onmisbare PAPIER. De huidige Dartford Paper Mills werden gebouwd in 1862, toen de accijns op papier werd afgeschaft.

Dartford kent ook nog een paar goede zonen met 'goede papieren', te weten Sir Michael Philip Jagger en Keith Richards, beiden Rolling Stones. Hierboven Kerst 2023.

In Schotland ligt een papiermolen op de rivier de Don, nabij Aberdeen en wel de Stoneywood Mill, gebouwd in 1770 door James Moir.

Vanaf 1773 werd er papier gemaakt en in 1802 het eerste papier daar mét watermerk. Heden ten dage maakt de Stoneywood Mill vooraanstaand papier zoals Conqueror, Curious Collection en  Keaykolour.

Naast Dartford was er ook nog 'BRAMFORD', in het graafschap Suffolk, waar een Old Papermill lag op de riivier Gipping. Hier werd sinds de 17e eeuw papier gemaakt. Van 1717 tot 1793 werd hier ook papier gemaakt, zelfs in 1884 nog. De molen had een bovenslagrad met een breedte van 11 feet 10 inch en een doorsnede van 12 feet. Bramford ligt noordoostelijk van de hoofdplaats van Suffolk, Ipswich.

Ik heb nog een paar foto's en een fraai, typisch stadsbord gevonden op Internet. 

In het zuidoosten van Engeland, in de buurt van Canterbury in Kent, ligt de Chartham Mill, uit 1738.

In 1761 werd in Dover, op de rivier de Dour, de Buckland Mill gebouwd. Vroegste bewijs van deze molen was een zwart/wit-foto uit 1770 ( hieronder in het klein, onder de kleuren-afbeelding), met duidelijk een rad te zien. Prachtige plaat. In de Buckland Mill werd in 1638 al papier gemaakt (?). In 1746 erfde Thomas Horn de molen van de aartsbisschop van Canterbury. 

Ingram Horne was eigenaar en maakte er in 1777 nog met de hand geschept papier. In 1844 en in 1887 brandde de molen af.

Toentertijd lagen er op de Dour 6 papiermolens; alleen die van Buckland bleef over, tot 1887.

Een andere, mooie oude papierwatermolen was die van St. Cuthberts Mill, in Wells, Somerset. Deze molen uit 1736, gelegen op de rivier Axe, maakte handgemaakt papier onder de naam Lower Wookey Mill. Een tijdje, van 1862 tot 1899 heette hij Mendip Mill, naar de omliggende heuvels. In 1899 wordt het Somerset-watermerk voor het eerst gebruikt voor het papier.

De vroegste vermelding van Wookey Hill Mill werd gedaan in het Domesday Book uit 1086; het was toen nog een korenmolen. In 1610 was het een papiermolen en tot op heden wordt er handgemaakt en -geschept papier gemaakt van ruwe katoen en dat allemaal met de oude, originele Victoriaanse machines en werktuigen. 

Het molencomplex werd het Buckingham Palace of the papermills genoemd, vermoedelijk omdat het zo groot was. Het onderstaand schilderij, met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijk-heid De Collse Watermolen in Eindhoven, gelegen op de Kleine Dommel, is geschilderd op 'Qrt sheet Millford paper of St. Cuthberts Mill 140 Lb'. Dáár weer onder een Collse Watermolen van Eric Schutte. De één nog mooier dan de andere !

Op de rivier de Axe lagen nog meer papierwatermolens. Er lag de Bleadney Old Mill, die werd gekocht in 1679 en die sinds 1784 papiermolen werd.

Er lag ook nog de Dulcote West Mill, een papierwatermolen sinds 1686 én de Dulcote East Mill, die in 1748 tot papiermolen werd gemaakt door John Hawkins, dit alles met toestemming van de Earl of Warwick. Ik had het iets terug over het Domesday Book uit 1086, hieronder afgebeeld, samen met koning Willem 1.

Dat was in feite een manuscriptverslag van The Great Survey oftewel een Grote Enquête, die koning Willem I, ook De Veroveraar genoemd, liet houden in zijn land.

Hij liet in elke gouw, in elk huis, elke gemeenschap de bezittingen opschrijven om ze later contributie of belasting te laten betalen. Tijdens dat grote onderzoek kwam naar voren, dat er in Engeland zo'n 5600 molens lagen. Een eeuw eerder waren er slechts 100 molens geregistreerd. 

Ik wilde nog een paar schepvormen met watermerk laten zien, die vermoedelijk in de St. Cuth-berts Mill werden gebruikt, voor allerlei klanten. Hieronder, na Pit Mill, staan ze. Fraai toch, dat borduurwerk van koperdraad.

Omdat ik nieuwsgierig was naar méér watermolens in Somerset en de Cotswolds ( waar ik nog ooit naartoe ga ), kwam ik per toeval uit bij een 400 jaar oude papierwatermolen in Roadwater, Somerset, met de naam Pit Mill, waar de eigenaar sinds 1986 Jim Patterson het schepraam zwaaide en in 1999 een ander waterrad kocht in Wales. Hieronder een schilderij van David Chandler uit 2000, toen Jim Patterson het nieuwe rad voor de oude Pit Mill liet draaien.

Hij maakte met de pulp in het schep-raam de beroemde "Papermaker's shake", om de pulpvezels goed te leggen en beter papier te krijgen. In het boek van Kate Lynch staat dat als volgt omschreven: 

" You have a MOULD ( a rectangular sieve with a flat surface ) and you put a surround on top, called the DECKLE., and the two are clamped together with your hands. You dip the mould below the surface of the pulp in the vat and bring it up, tilting the mould back and then forward making a wave, then it's shaken sharply from left to right. That's the Papermaker's Shake which marries the fibres together, spreading them consistently

Zijn overgrootvader en zijn opa waren in het verre verleden ook al papiermakers c.q. managers in papierfabrieken in Noord-Engeland. "My wife and I bought the disused corn mill, Pit Mill in 1986 to establish Two Rivers Paper Co. "Het gedoetje in Roadwater werd uiteindelijk Two Rivers Paper Company in de kustplaats Watchet in Somerset, bij de East Quay Arts Centre. De vroegste vermelding van papier maken in Watchet dateert van 1652. Papier werd toen met de hand gemaakt volgens het St. Decumans-proces. In de molen van Jim Patterson werken ook twee vrouwen, en niet de minste.

Zo is Zoe Collis een van de weinige gekwalificeerde papiermakers in Engeland. Zij is, net als Jim, door de schilderes Kate LYNCH uit Somerset vereeuwigd en staan in Kate's mooie boek "CRAFT", 'Somerset Portraits ans Voices', dat ik in 2024 in Gloucester in de Cotswolds mocht ontvangen. Ik kom hier later op terug, verder naar onder. Hieronder staat Zoe, met o.a. fraaie oorhangers in de vorm van een schepraam. Voorwaar iets voor de selecte liefhebber.

Watermerk maken door Zoe Collis. We staan ​​voor de uitdaging om van tijd tot tijd water-merken op maat te maken. Vroeger maakte de legendarische mallenmaker Ron MacDonald deze voor ons. Helaas is Ron een paar jaar geleden overleden en zijn opvolger Serge Pirard in België overleed vorig jaar, dus nu moeten we dit zelf doen. Die éér is aan Zoe Collis, de maîtresse-papetier van Two Rivers. Hieronder is ze een watermerk aan het borduren. Ze vertelt daarover, hier, onder de foto......

......dit houdt in, dat ik artwork maak dat door de klant moet worden goedgekeurd en dat ik 4D Models @4d_modelshop regel om de letters of het ontwerp uit een messing plaat te snijden. Ten slotte naai ik met de hand het watermerk op de voorkant van een van onze mallen. Jim was erg blij dat Zoe deze keer de hele klus aannam en samen met Becca het papier voor de klant maakte. @tworiverspaper @heritagecrafts

Hierover hieronder later meer. Er werkt ook nog ene Becca Edwards, ook papiermaker. Hier-onder is zij aan het "koetsen", Coucher, leggen van het papier op het vilt.

Haar vader en moeder werkten beiden in de Wansborough Paper Mill in Watchet; ma Edwards was een van de eerste vrouwen die het papiermakersexamen deed.

In 2024 ben ik van plan om naar Engeland, naar de Cotswolds, op vakantie te gaan. Dit gaat vermoedelijk in juni gebeuren, rond ons 50-jarig huwelijksfeest op 7 juni. Ik, we, zijn nog nooit in Engeland geweest dus dat is dubbel leuk. We zullen verblijven in een hotel in Glouchester. Dát, die reis,  werd dus zaterdag 15 juni 2024, toen we met een grote ferry naar Dover, in Kent, voeren. Om maar meteen goed én in stijl dit verhaaltje te beginnen, zie hieronder de oude Doverse papierwatermolen. Ik bedoel maar, meteen welkom in Engeland ! De toon is gezet.

In Dover dus, waar onze reis in Engeland begon, lag op de rivier de Dour ooit een oude papierwatermolen, de Buckland Mill, uit het jaar 1777. Het schijnt, dat er in 1638 al papier werd geschept. De Frogmore Paper Mill, hieronder afgebeeld, heb ik in de Cotswolds, in Cheltenham, ook zien liggen, in het voorbijrijden met de touringcar. Effe stoppen was er niet bij, want de interesses van anderen lagen op een ander vlak. Goed, we waren dus onderweg naar het hotel in Gloucester, het Holiday Inn Glouchester-Cheltenham. Hier kom ik nog even terug op de eerder genoemde schilderes / kunstenares Kate Lynch uit Somerset. Toen ik alles over de Pit Mill aan het uitzoeken was, kwam ik erachter, dat zij, Kate, bij Jim Patterson in de papiermolen had getekend en geschilderd; o.a. een schets van Jim, een tekening van papier-scheppende Zoe en (vermoedelijk) Jim, die vellen papier te drogen hangt. Ik mocht van haar die tekening, schets én schilderij in dit hoofdstuk gebruiken, dus........ ZIE HIER.

          Hierboven, klein en zwart-wit, een schets van Jim Patterson, papier scheppend. Hier-onder met een bord van zijn molen, een tekening van Pit Mill en een gedicht over papier-scheppen.

Al het papier is voorbij, al het papier is verleden tijd,

Al dit moois van Kate staat in het fraai vormgegeven boek van haar. Ik had van tevoren al contact met haar gehad over Pit Mill en haar werk daar én dat ik graag dat boekwerk wilde hebben. Zij wilde het mij graag geven, maar opsturen naar Nederland, naar Nuenen, zou te duur worden. "Toevalliger-wijs" zou ik bij haar in de buurt op vakantie komen en dus heeft zij gezorgd, dat haar boek voor mij klaar lag bij de receptie van het hotel. En zó werd ik op zondag 16 juni eigenaar van een uniek boek. Nogmaals bedankt, lieve Kate LYNCH.

Ik weet uit mijn studie van papierwatermolens, dat er in de deze contreien de nodige moeten liggen of staan. Hierboven zie je de 'Frogmore Paper Mill' in Apsley, Cheltenham, gelegen op een eilandje in de rivier de Gade.  Ook zie je een schilderij uit ca. 1890. Down under you see: 

                                  " Two more Frogs for the Frogmore "

Hieronder staat vermoedelijk de leerling-papiermaker Marchant Warrell, einde 18e eeuw.

De eerste man van de papiermachine.

Marchant Warrell begon zijn carrière rond de leeftijd van 14 jaar met een stage bij Frogmore Mill aan het einde van de achttiende eeuw, waar hij leerde papier met de hand te maken. Na het voltooien van zijn leertijd reisde hij als gezel door het land, vond werk waar hij kon, leidde hem naar papierfabrieken in Derbyshire en Cheddar, voordat hij terugkeerde naar Hertfordshire om bij Two Waters Mill te werken. Het was hier waar in 1805 de derde, meest verfijnde papiermachine werd geïnstalleerd door de gebroeders Fourdrinier en Bryan Donkin, en als erkenning voor zijn talent was Marchant Warrell de man die werd gekozen om het te runnen.

Het runnen van de machine vereiste ook karakter en vastberadenheid, aangezien veel arbeiders mechanisatie als een bedreiging voor het levensonderhoud zagen, wat betekende dat er ook defensieve maatregelen werden genomen in de fabriek. Er werden luiken toegevoegd om de ramen te versterken en er werden containers met giftige stoffen op het dak geplaatst als reactie op mogelijke aanvallers, maar deze werden gelukkig niet gebruikt.

Het portret werd in 1810 in opdracht van de gebroeders Fourdrinier gemaakt en toont Warrell in een traditionele papiermakershoed, gemaakt van papier om zweet te absorberen in de hete atmosfeer van de machinekamer.

Papierfabricage was vaak een familiebedrijf en veel van de nakomelingen van Warrell bleven in de komende decennia in de handel of aanverwante industrieën, als papiermakers, drukkers, boekbinders en ingenieurs bij papierfabrieken.

https://frogmore-paper-mill.shorthandstories.com/into-the-light/index.html

Met bovenstaande link kom je in het leesgedeelte van Into the Light. Probeer maar.

Frogmore kwam al voor in de tijd van het Domesday Book uit 1086 ( zie hieronder ). 

In 1289 was het een volmolen ( zoiets als die vroeger in Waalre op de Dommel uit 1350 en in hetzelfde dorp de Loondermolen uit 703 ! zie hieronder) en in 1774 werd het een papierwatermolen.

In 1803 kreeg de molen zijn eerste papiermachine, gefinancieerd door Henry en Sealy Four-drinier en ontwikkeld door Brian Donkin; dat alles gebaseerd op een ontwerp van Nicolas-Louis Robert. Voorwaar geen kleine jongens.